Tworzywa sztuczne nazywane potocznie plastikiem, w porównaniu z papierem czy szkłem, mają dość krótka historię. Ich produkcja rozpoczęła się ok. 100 lat temu i od razu zrewolucjonizowała wiele dziedzin naszego codziennego życia. Dzisiaj już nie wyobrażamy sobie życia bez niego.
Czym są tworzywa sztuczne? – to materiały składające się z polimerów syntetycznych (wytworzonych sztucznie przez człowieka i niewystępujących w naturze) lub zmodyfikowanych polimerów naturalnych. Do nich dodawane są substancje modyfikujące (np. wypełniacze wzmacniające, pigmenty, środki spieniające, plastyfikatory itp.), które nadają plastikowi odpowiednie, oczekiwane przez nas właściwości.
Najczęściej znany i stosowany jest plastik z polimerów syntetycznych ponieważ jest tani w produkcji.
Plusy tworzyw sztucznych:
Tworzywa sztuczne to niezwykle wszechstronne materiały, dlatego możliwości ich zastosowania są praktycznie nieograniczone. Wykorzystuje się je w produkcji opakowań, w budownictwie, konstrukcjach, transporcie, przemyśle elektrycznym i elektronicznym, rolnictwie, medycynie i sporcie. Można je znaleźć w ubraniach, wyrobach medycznych, samochodach czy smartfonach. Przezroczyste tworzywa mogą być wykorzystane do produkcji urządzeń optycznych.
Stosunkowo niewielka gęstość większości z nich sprawia, że wyroby są bardzo lekkie. Wykazują się doskonałymi właściwościami termo- i elektroizolacyjnymi. Są odporne na działanie czynników powodujących korozję. Łatwo można im nadać różnorodne kształty, a także łączyć z innymi materiałami. A ponadto ich koszt produkcji jest stosunkowo niski.
Minusy tworzyw sztucznych:
To co jest ich plusem czyli lekkość, wszechstronność wykorzystania i niskie koszty produkcji spowodowało, że różnorodny plastik jest produkowany na ogromną skalę. Ułatwia nam życie, to prawda, ale po jednokrotnym wykorzystaniu jest po prostu wyrzucany. A do tego syntetyczne tworzywa sztuczne są produkowane z ropy naftowej czyli z surowca nieodnawialnego. Dodatkowo cechuje się bardzo długim czasem rozkładu, na przykład:
- Plastikowa torba – średni czas rozkładu to około 400 lat,
- Papierek po cukierku – około 450 lat,
- Butelka PET – od 100 do 1000 lat,
- Pielucha typu Pampers – około 450 lat.
Jeśli nic z tym nie zrobimy utoniemy w stosach butelek, rur PCV czy kawałków styropianu.
Jedynym dobrym wyjściem zarówno dla nas jak i dla środowiska jest ograniczanie jego użycia oraz działanie aby jak najwięcej wyrobów z plastiku trafiło do recyklingu.
Więcej butelek PET trafiających do recyklingu to zmniejszenie zużycia materiałów pierwotnych, z których zostały wytworzone (a które jak wspomniano wcześniej są nieodnawialne) oraz mniejsze zużycie energii i emisja gazów cieplarnianych.
Drugie życie butelki PET czyli co się dzieje z butelką po napoju, którą wrzucisz do pojemnika z żółtą klapą!
- Butelki PET trafiają do sortowni, gdzie poddawane są wstępnemu sortowaniu. Tutaj oddziela się od PET inne materiały, które nie nadają się do recyklingu np. etykiety. Segregowane są również na różne kolory.
- Zostają umyte i zmielone na płatki, które są wrzucane do wody aby oddzielić kawałki butelek od kawałków nakrętek. W tym procesie płatki butelek idą na dno, a płatki nakrętek pozostają na powierzchni.
- Odseparowane materiały są suszone, podgrzewane, a następnie przeciskane przez specjalne wytłaczarki w tzw. „nitki”, które są cięte na niewielkie kawałki. W taki sposób powstaje regranulat, który może już zostać wykorzystany ponownie to produkcji na przykład materiałów termoizolacyjnych, włókna poliestrowego do produkcji tkanin, włókien puszystych stosowanych do produkcji obić meblowych oraz wypełniaczy kołder czy poduszek. Z przetworzonych granulek powstaje także geowłóknina, płyty, folia, opakowania spożywcze, pojemniki, elementy konstrukcyjne mebli, części wyposażenia wnętrz samochodowych oraz żywica poliestrowa – główny składnik farb i lakierów.
Zanim ją jednak wyrzucisz:
- zgnieć ją – zajmie wtedy dużo mniej miejsca w pojemniku,
- jeśli nie jest pusta – opróżnij jej zawartość.
Czy wiesz, że:
Powstają tworzywa biodegradowalne, które mogą być alternatywą dla syntetycznych tworzyw sztucznych?
Są to tworzywa produkowane z polimerów naturalnych np. kauczuk naturalny, białko, celuloza czy skrobia. Rozkładają się w dużo krótszym czasie niż syntetyczne plastiki. Ulegają biodegradacji do wody, dwutlenku węgla lub biomasy, przy udziale grzybów, bakterii, powietrza, wody, światła albo określonej kombinacji tych czynników.
W tej chwili jest to jeszcze raczkujący temat ponieważ:
- charakteryzują się mniejszą trwałością od tworzyw sztucznych,
- mają węższy zakres zastosowań – na przykład opakowania wykonane w 100% ze skrobi termoplastycznej nie nadają się do przechowywania płynów oraz do przebywania w warunkach wysokiej wilgoci,
- często nie trafiają do właściwych systemów kompostowania, co skutkuje brakiem odpowiednich warunków dla ich rozkładu
ale obiecujący ponieważ:
- nie powstają nowe odpady,
- produkty te nie są szkodliwe dla środowiska naturalnego,
- często są już w stanie spełnić wymagania konsumentów tak samo, jak wyroby z tradycyjnego plastiku,
co więcej, na pierwszy rzut oka bardzo trudno je rozróżnić. Pojemniki z tworzywa biodegradowalnego, w pełni kompostowalnego można łatwo rozpoznać po specjalnym symbolu na opakowaniu:
Jakie jeszcze eko-oznakowania można znaleźć na opakowaniach z tworzyw sztucznych?
 |
nadaje się do recyklingu |
 |
opakowanie wielokrotnego użytku |
 |
przydatne do recyklingu |
Najważniejsze, żeby wyroby z tworzyw sztucznych trafiły do obiegu zamkniętego a nie na pobocze drogi czy do lasu!
Pamiętaj również żeby nie palić ich w domowym piecu! Ze względu na za niską temperaturę spalania, do atmosfery emitowane są silnie trujące związki, które zwiększają ryzyko zachorowań na nowotwory, alergie czy astmę!
Opracowała Małgorzata Strzelec na podstawie:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tworzywa_sztuczne
https://legacy.plasticseurope.org/pl/about-plastics/what-are-plastics
Aplikacji: Opole segreguje (do pobrania w App Store lub Google Play)
https://distripark.com/aktualnosci/czym-jest-biodegradacja-i-tworzywa-biodegradowalne
https://unipack.pl/aktualnosci/co-to-tworzywa-biodegradowalne/
https://plastipol.pl/co-to-sa-tworzywa-biodegradowalne-i-czy-warto-z-nich-korzystac/