22 września – Europejski Dzień Bez Samochodu

Przy okazji obchodzonego dzisiaj „Europejskiego Dnia bez Samochodu” w ramach Kampanii: Europejski Tydzień Mobilności chcemy przypomnieć ważny temat jakim jest nasz klimat, globalne ocieplenie i ściśle związany z nimi ślad węglowy.

Ślad węglowy nie jest pojęciem nowym chociaż trudno powiedzieć kiedy dokładnie pojawiło się ono w obiegu ogólnym. W świecie nauki, już w latach 70. XX wieku zdano sobie sprawę, że nasze ludzkie działania nie pozostają bez wpływu na środowisko. W 1975, w magazynie Science ukazał się artykuł Wallace’a Broeckera „Zmiany klimatyczne: czy jesteśmy o krok od wyraźnego globalnego ocieplenia?” (ang. „Climate Change: Are We on the Brink of a Pronounced Global Warming?”)

Liczne badania i dyskusje na ten temat doprowadziły ostatecznie do podpisania w 1997 roku Protokołu z Kioto, czyli międzynarodowego porozumienia na rzecz przeciwdziałania zmian klimatu. W dokumencie tym wyróżniono sześć gazów cieplarnianych: metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), wodorofluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC), sześciofluorek siarki (SF6) oraz dwutlenek węgla (CO2).

Dla ilościowej oceny wpływu danego gazu na efekt cieplarniany został opracowany współczynnik globalnego ocieplenia (ang. global warming potential, GWP) ponieważ różne gazy cieplarniane w różny sposób przyczyniają się do globalnego ocieplenia.

GWP jest obliczany dla określonego okresu czasowego. Jest to najczęściej 20, 100 lub 500 lat. Zwyczajowo przyjęty horyzont czasowy to 100 lat. Współczynnik globalnego ocieplenia wyrażany jest jako ekwiwalent dwutlenku węgla (CO₂e).

Czym dokładnie jest ekwiwalent dwutlenku węgla (CO₂e)?

 Jest to uniwersalna jednostka, dzięki której na jednej skali można porównać efekt cieplarniany różnych gazów, które w różny sposób przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Inaczej mówiąc – jest to wyrażenie ilości innych gazów cieplarnianych w ilościach ekwiwalentnych, które maja taki sam efekt cieplarniany jak określona ilość dwutlenku węgla. określa stężenie dwutlenku węgla, którego emisja do atmosfery miałaby identyczny skutek jak dane stężenie porównywalnego gazu cieplarnianego. Na przykład metan ma o wiele większy potencjał cieplarniany niż CO₂ ale jest obecny w atmosferze w znacznie mniejszych ilościach. Dlatego aby porównać wpływ emisji metanu z emisją CO₂ wyrażamy obie wartości w  ekwiwalencie CO₂ (CO₂e). Ułatwia to analizę i planowanie działań mających na celu ograniczanie emisji gazów cieplarnianych.

Upraszczając jeszcze bardziej: każdy z gazów cieplarnianych jest przeliczany na CO₂e poprzez pomnożenie jego emisji przez współczynnik określający potencjał tworzenia efektu cieplarnianego. Przykładowo: 1 tona emisji metanu wyraża się jako 25 ton emisji CO₂e. Jedna tona wyemitowanego podtlenku azotu to prawie 300 ton CO2e.

CO2e pozwala tym samym szerzej spojrzeć na emisje gazów cieplarnianych związane z działalnością człowieka. Ułatwia nie tylko zsumowanie emisji dwutlenku węgla (którego emitowanego jest najwięcej, bo obejmuje 80% emisji wszystkich gazów cieplarnianych), ale także pozostałych gazów cieplarnianych. Jest więc dokładniejszą i bardziej szczegółową metodą określania śladu węglowego.

Czym tak dokładnie jest ślad węglowy?

To całkowita suma emisji gazów cieplarnianych  wyemitowanych podczas całego cyklu życia produktu, wydarzenia czy usługi, którą ktoś lub coś (np. przedsiębiorstwo) wyemitowało. Jest rodzajem śladu ekologicznego czyli czymś co zostawiamy po sobie w środowisku, w związku z naszym życiem i konsumpcją. I dotyczy każdej sfery naszej działalności.

Pozostawiamy ślad węglowy poprzez emisję spalin oraz zużycie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych. Kupując, korzystając z maila czy internetu, trzymając nasze dane w chmurze, używając prysznica, jadąc samochodem, kupując parę butów lub grillując.

Jak wynika z powyższej listy ślad węglowy nie dotyczy wyłącznie dużych zakładów przemysłowych czy firm transportowych. Nasze codzienne funkcjonowanie ma znaczący wpływ na emisję CO₂, z czego często nie zdajemy sobie sprawy. Największy ślad węglowy człowieka powstaje poprzez transport, przemysł, hodowlę zwierzęcą i produkcję żywności.

Dlaczego określenie śladu węglowego i redukcja CO₂ jest takie ważne?

Kryzys klimatyczny, który w ostatnich latach jest coraz bardziej zauważalny i ma coraz gorsze konsekwencje, powodowany jest przede wszystkim przez nadmierną emisję gazów cieplarnianych. Świat zmienia się na naszych oczach – pożary, powodzie, ekstremalne zimy, ale i lata z upałami w miejscach, w których wcześniej nie występowały, susze, tornada, huragany, trąby powietrzne. Przykłady można mnożyć.

W tej chwili żyje na świecie około 8 miliardów ludzi. Według prognoz Organizacji Narodów Zjednoczonych liczba ta może wzrosnąć do 2050 r. – do 9,7 miliardów, a do 2100 r. – do ponad 11 miliardów.

Rosnąca liczba ludności przyczynia się znacząco do wzrostu emisji gazów cieplarnianych i wyczerpywania zasobów naszej planety. Większa emisja gazów cieplarnianych ma bezpośredni wpływ na globalne ocieplenie. A proces ten przyspiesza zmianę klimatu.

Jak możemy się dowiedzieć, jaki ślad węglowy pozostawiamy?

Samodzielne, rzetelne obliczenie śladu węglowego nie jest łatwe. Wymaga zebrania wielu informacji i danych liczbowych, z bardzo różnych obszarów życia produktu. Na szczęście w internecie dostępne są kalkulatory, które pomogą Ci go oszacować. Poniżej linki do kilku przykładowych kalkulatorów:

https://kalkulatorsladuweglowego.pl/

https://calculator.carbonfootprint.com/calculator.aspx?lang=pl

https://www.bwt.com/pl-pl/informacje-o-bwt/co2-rechner/

Co możemy zrobić aby ograniczyć swój ślad węglowy?

Istnieje wiele skutecznych i prostych sposobów. Przykładów pro-ekologicznych działań jest wiele, na przykład:

Żywność

• jedz produkty lokalne i sezonowe, 
• ogranicz jedzenie mięsa, zwłaszcza wołowiny, 
• wybieraj ryby pochodzące ze zrównoważonego rybołówstwa, 
• bierz ze sobą na zakupy torby wielorazowego użytku i unikaj produktów przesadnie pakowanych w tworzywa sztuczne,
• kupuj tylko to, czego potrzebujesz, aby uniknąć marnowania żywności.

Odzież

• dbaj o swoje ubrania,
• kupuj tylko wtedy kiedy ich naprawdę potrzebujesz a nie wtedy kiedy zmieni się chwilowy trend w modzie,
• patrz na etykiety i wybieraj te, które są uszyte z materiałów ekologicznych bądź pochodzących z recyklingu,
• lepiej kup ich mniej ale lepszej jakości – posłużą dłużej.

Transport

• przesiądź się na rower lub korzystaj z transportu publicznego,
• ogranicz korzystanie z samochodu – zamiast kilku wyjazdów w drobnych sprawach zaplanuj jeden i pozałatwiaj swoje sprawy za jednym zamachem, 
• na następne wakacje spróbuj wybrać się pociągiem.

Energia i odpady

• obniż temperaturę ogrzewania w mieszkaniu czy domu o 1°C – nawet to będzie miało znaczenie,
• bierz krótki prysznic zamiast długiego,
• zakręć wodę gdy myjesz zęby, golisz się lub zmywasz naczynia,
• odłącz od gniazdka urządzenia elektroniczne – nawet w trybie stand-by pobierają energię,
• nie zostawiaj telefonu podłączonego do prądu, kiedy bateria jest już naładowana,
• nie zostawiaj samej ładowarki podłączonej do prądu,
• nie przechowuj zbędnych danych w chmurze,
• kiedy kupujesz nowy sprzęt AGD wybieraj te, które mają klasę energetyczną „A”
• ogranicz i segreguj odpady.

 

Jeśli każdy z nas w niewielkim chociaż stopniu zmieni swoje nawyki, w dłuższej perspektywie może to przynieść znaczące różnice w zakresie emisji CO₂ oraz zmian klimatu.

To prawda, że największym odpowiedzialnym za ocieplenie klimatu jest przemysł jednak nasze działania ograniczające nasz ślad węglowy również nie pozostają bez znaczenia.

Z naszymi nawykami jest trochę tak jak z efektem motyla, jego delikatny ruch skrzydłami w jednym miejscu, po pewnym czasie w innym miejscu może być przyczyną huraganu. Podobnie jest ze śladem węglowym zarówno w stronę jego wzrostu jak i redukcji.

 

Zadbajmy o naszą planetę i zostawmy ją w jak najlepszej kondycji przyszłym pokoleniom!